Werkzaamheden bij preventief onderhoud
Het preventief onderhouden van machines omvat alle werkzaamheden die gericht zijn op het voorkomen van het ontstaan van gebreken of bedrijfsongevallen.
- Testen op defecten
- Eigen veiligheid
- De stekker van uw machine uit het stopcontact trekken
- Maken van een storingslijst
- Schoonmaken (tijdens het schoonmaken inspecteer je ook onbewust de machine)
- De machine inspecteren volgens het handboek
- Preventief
- Correctief
- Controleren of alles goed is afgesteld
- Smeren
- Testen of er geen defecten meer zijn
- Rapporteren
Tijd gebaseerd onderhoud (TBM)
Op de vorige pagina had ik verteld over verschillende soorten onderhoud wat onder preventief onderhoud valt.
Tijd gebaseerd onderhoud gaat uit van een voorgedefinieerd tijdsinterval voor onderhoudsactiviteiten met een onderhoudsplan. Een tijdgebaseerd onderhoudsplan bestaat uit een bibliotheek met gedefinieerde onderhoudsactiviteiten voor het betreffende bedrijfsmiddel, technische installatie of gebouw.
Tijd gebaseerd onderhoud vindt soms te laat plaats, omdat er geen rekening wordt gehouden met de werkelijke conditie van het bedrijfsmiddel, waardoor reactief onderhoud nodig kan zijn. Soms vindt het te vroeg plaats, omdat het bedrijfsmiddel in een betere staat verkeert dan verwacht, waardoor onderhoud niet nodig is.
Fout zoeken (FFM)
Een taak voor het vinden van fouten maakt deel uit van een uitgebreid programma over routineonderhoud. Het beïnvloedt de componenten van een systeem die niet goed zichtbaar zijn tijdens een routine-inspectie of die worden aangepakt tijdens preventief onderhoudswerk.
Omdat deze storingen niet zo duidelijk zijn als andere mechanische of elektrische problemen, moeten ze door onderhoudstechnici worden opgezocht met behulp van een voorgeschreven procedure en op een specifieke tijdlijn.
Een grote verscheidenheid aan organisaties past taken voor het vinden van fouten toe. Elk apparaat dat in een noodgeval of als back-up moet functioneren, moet worden onderworpen aan fout opsporende taken.
Risicogebaseerd onderhoud (RBM)
Risicogebaseerd onderhoud of (RBM) is onderhoud dat zich richt op de meest risicogevoelige systemen en machines. Dit type onderhoud bepaalt de meest economische manier om middelen te verdelen, om een systeem te repareren of risico's te minimaliseren. En de resultaten van risicogebaseerd onderhoud beschermen werknemers, activa en het bedrijf als geheel.
Goede voorbeelden van dergelijke organisaties waar risico-gebaseerd onderhoud toepasselijk is zijn ziekenhuizen die apparaten gebruiken om mensenlevens te redden en de olie- en gasindustrie die storingen met hogedrukapparatuur moeten voorkomen. Bedenk wel (risico= kans x effect)
Onderhoud gebaseerd op omstandigheden (CBM)
Conditiegebaseerd onderhoud (ook bekend als CBM) is een onderhoudsmethodologie waarbij onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd afhankelijk van de huidige toestand van uw activa.
De staat van het activum wordt gecontroleerd door:
- visuele inspecties
- tests
- prestatiegegevens (vaak verzameld door verschillende tools.)
Met deze gegevens kunt u zien wanneer een bepaald apparaat defect kan raken, zodat u onderhoudswerkzaamheden kunt plannen net voordat dat gebeurt.
Het belangrijkste doel van conditioneel onderhoud is om u te helpen uw onderhoudsmiddelen te verbeteren door alleen onderhoudswerkzaamheden uit te voeren wanneer dat nodig is.
Voorspellend onderhoud (PDM)
Preventief onderhoud verwijst naar regelmatig, routinematig onderhoud om de apparatuur draaiende te houden, waardoor ongeplande stilstand en dure kosten door onverwachte uitval van apparatuur wordt voorkomen. Het vereist een nauwkeurige planning en een planning van het onderhoud aan apparatuur voordat er een echt probleem is, evenals het nauwkeurig bijhouden van inspecties uit het verleden en onderhoudsrapporten.
Preventief beheer kan erg ingewikkeld zijn, vooral voor bedrijven met veel apparatuur. Om deze reden vertrouwen veel bedrijven op software voor preventief onderhoud om te helpen bij het organiseren en uitvoeren van al hun preventieve onderhoudsbehoeften.
Conditiebewaking
Veel onderdelen van machines slijten, maar zijn moeilijk te vervangen. Veel lagers zijn moeilijk bereikbaar en het kost veel tijd om deze te vervangen.
Om slijtage van onderdelen toch in de gaten te kunnen houden en tijdig te kunnen vervangen, wordt conditiebewaking toegepast. Conditiebewaking is een verzamelnaam voor technieken waarmee slijtage en storingen in een vroeg stadium zijn te ontdekken. Hierdoor kan onderhoud vroegtijdig ingepland worden en de onderdelen tijdig besteld. De beschikbaarheid van de machines is daardoor zo hoog mogelijk. Het doel van conditiebewaking is:
- Vroegtijdig ontdekken van beginnende effecten
- Het verbeteren van de beschikbaarheid van machines
Conditie bewakingstechnieken
trillingsanalyse
Door slijtage kan er overmatige speling in, bijvoorbeeld, lagers ontstaan. Daardoor kan de as gaan trillen. Deze trillingen werken dan in de hele machines door.
Bij trillingsanalyse kun je de gegevens analyseren:
- Je kunt ze vergelijken met normen of grafieken
- Je kunt diagnoses stellen doordat de richting en de frequentie bekend zijn.
Slijt deeltjesonderzoek
Bewegende delen in machines slijten op ten duur. Onderdelen schuren langs elkaar heen en als de smering even niet voldoende is, kunnen er metaaldeeltjes van een onderdeel loslaten. Die slijtdeeltjes kunnen in de smeerolie gaan zweven. Als die deeltjes dan ergens blijven steken kan de smering onvoldoende plaatsvinden en kan er schade ontstaan.
De aanwezige slijtdeeltjes in de smeerolie vertellen vaak iets over de toestand waarin een machine verkeert. In het laboratorium kunnen de slijtdeeltjes onder een microscoop beoordeeld worden.
Door geregeld een monster van olie te analyseren wordt duidelijk hoe vervuild de olie is. Als de olie nog schoon genoeg is, kan het olie verversen uitgesteld worden. Daardoor kun je op olie dus kosten besparen.
Diverse metingen
Er bestaan nog meer technieken om de conditie van een machine te bewaken.
Veel gebruikte methodes zijn:
- Temperatuurmetingen
- Geluidsmetingen
Inspectie van machines
In de Arbowet staat dat machines verplicht elk jaar op veiligheid moeten worden gekeurd.
Daarnaast moet het bijbehorende onderhoud ook worden uitgevoerd.
Een goed onderhouds-inspectiesysteem, bestaat onder andere uit:
- Veiligheidsinspectie
- Technische en geometrische controle
- Afstellen van geleidingen
- Wegnemen van beschadigingen
- Controle van oliepeil en smeerpunten
- vervangen van schapers
De veiligheid van de machines wordt tijdens de jaarlijkse controle meegenomen door een visuele veiligheidsinspectie en het testen van de veiligheidsvoorzieningen.

Machine inspectie onderhoudsschema's
Bij de meeste machines worden onderhoudsschema's geleverd waarop vermeld staat wanneer een machine aan preventief onderhoud toe is. De controlepunten staan vermeld in de onderhoudsdocumentatie. De bevindingen en uitgevoerde werkzaamheden vermeld je in een (inspectie) rapport.
Bij verspaningsmachines wordt de geometrie regelmatig gecontroleerd. Dit wordt gedaan met behulp van elektronische waterpassen en laser apparatuur. Je voert het onderhoud uit volgens het onderhoudsschema van de machine. Soms stelt de opdrachtgever aanvullende eisen op waar een verspaningsmachine aan moet voldoen.
Rapporteren
Rapporteren is het vaststellen van gegevens. Dit kan in een onderhoudslogboek of in een computer-systeem.
U doet dit om de volgende redenen:
- Het vaststellen van uitgevoerde werkzaamheden of meetresultaten
- Trendbewaking
- Vaststellen van te verwachten onderhoudskosten
- Verantwoording van uitgevoerde werkzaamheden

Schoonmaken
Vuil, stof en andere verontreinigingen zijn vaak een bron van storingen. Schoonmaakwerkzaamheden horen dus ook bij het periodieke onderhoud. Schoonmaken komt voor in de volgende situaties:
- Voordat je het onderhoud gaat uitvoeren, maak je de machine, de werkplek en de omgeving schoon. Daarmee voorkom je dat vuil in de machine kan vallen zodra je de onderdelen demonteert.
- Bij montagewerkzaamheden maak je de uitgenomen onderdelen grondig schoon, voordat je ze weer monteer. Achtergebleven vuil kan schade veroorzaken, vooral bij bewegende delen.
*Let op dat u de juiste schoonmaakmiddelen en apparatuur gebruikt. Wees voorzichtig met het gebruiken van sommige schoonmaakmiddelen. Sommige schoonmaakmiddelen zijn brandgevaarlijk en gevaarlijk voor mens en machine. Bij het gebruiken van deze middelen moeten u en uw medewerkers altijd de regels van de Arbo en veiligheid toepassen.